Proœmion
Proëmium
Im Namen dessen, der Sich selbst erschuf
Von Ewigkeit in schaffendem Beruf;
In Seinem Namen, der den Glauben schafft,
Vertrauen, Liebe, Tätigkeit und Kraft;
In Jenes Namen, der, so oft genannt,
Dem Wesen nach blieb immer unbekannt:
In naam van Hem, die Zichzelve schiep
als 't eeuwige dat Hem tot scheppen riep;
in Zijn naam, die geloof creëert,
vertrouwen, liefde, handelen en kracht;
in die naam die, zo vaak geëerd,
in wezen nimmer is doordacht:
So weit das Ohr, so weit das Auge reicht,
Du findest nur Bekanntes, das Ihm gleicht,
Und deines Geistes höchster Feuerflug
Hat schon am Gleichnis, hat am Bild genug;
Es zieht dich an, es reißt dich heiter fort,
Und wo du wandelst, schmückt sich Weg und Ort;
Du zählst nicht mehr, berechnest keine Zeit,
Und jeder Schritt ist Unermeßlichkeit.
Zo ver het oor, zo ver het oog ook reikt,
je vind slechts het bekende dat Hem lijkt;
je geest, in hoogste vlucht gebracht,
heeft aan gelijken al genoeg, aan het idee;
het trekt je aan, het sleept je vrolijk mee,
en waar je loopt zijn pad en plaats in pracht;
je telt niet meer, berekent ook geen tijd
en elke stap is een onmeetbaarheid.
Was wär’ ein Gott, der nur von außen stieße,
Im Kreis das All am Finger laufen ließe!
Ihm ziemt’s, die Welt im Innern zu bewegen,
Natur in Sich, Sich in Natur zu hegen,
So daß, was in Ihm lebt und webt und ist,
Nie Seine Kraft, nie Seinen Geist vermißt.
Wat was een god die slechts van buiten stiet,
de wereld om zijn vinger draaien liet!
Het past Hem 't al van binnen te bewegen,
natuur in Hem, Zich in natuur te weten,
zodat wat in Hem leeft en existeert,
toch nooit Zijn kracht, Zijn geest ontbeert.
Im Innern ist ein Universum auch;
Daher der Völker löblicher Gebrauch,
Daß jeglicher das Beste, was er kennt,
Er Gott, ja seinen Gott benennt,
Ihm Himmel und Erden übergibt,
Ihn fürchtet und wo möglich liebt.
Johann Wolfgang von Goethe 1749 - 1832
Het gedicht vormt de inleiding op de afdeling
‘Gott und Welt’ in de Ausgabe letzter Hand van 1828, Goethes verzameld werk,
door hemzelf geredigeerd. Een eerdere versie bestaat uit de eerste twee strofen.
Een universum is er binnen in't gemoed;
vandaar dat onder volken goed voldoet,
dat iedereen wat hem het beste zint,
vaak God, ja zelfs zijn God noemt
Hem om de hemel en de aarde roemt,
Hem vreest en mogelijk ook bemint.
vertaling © Klaarzin 2023
